En azından anime ve manga hayranlarının büyük bir kısmı, “shonen” ve “shoujo” terimlerine aşinadır. Shonen ve Shoujo animeleri, One Piece ve Naruto’dan Sailor Moon ve Fruits Basket’e kadar, bu medyanın en popüler eserlerini temsil eder. Shoujo ve Shonen serileri genellikle piyasaya hakim olduklarından kaçınılmazdır, ancak izleyicilerin bu içerikleri tam olarak ne anlama geldiğini veya temsil ettiğini anlamadan tüketmeleri kolaydır. Ele alınan bu iki terim, kabaca “genç kız” (shoujo) ve “genç erkek” (shonen) olarak çevrilebilir. Ancak, bu geniş demografik hedef kitleler, bir yüzyıldan fazla bir süredir devam eden anlatılar ve deneylerle sürekli evrilmektedir.
Doğal olarak, shonen ve shoujo serileri bazen cinsiyet temelinde kolayca ayrılabilir, ancak bu kadar basit bir ayrım söz konusu değildir. Hem shoujo hem de shonen serilerinin kendilerine özgü tatlarını veren birçok farklı ve özgün unsur vardır. Bu hikaye türlerinin sunduğu farklılıkları daha iyi anlamak için, önce bunların nasıl karşılaştırıldığını, farklılaştığını ve her on yılda biraz daha değiştiğini anlamak gerekir.
Shoujo ve Shonen: Farklı Hedef Kitleler, Farklı Hikayeler
Pazarlama: Shonen ve Shoujo’yu Ayıran Anahtar Faktör
Shoujo ve shonen materyallerini anlamanın ilk adımı, bunların bir türden ziyade hedef kitlelere yönelik hazırlanmış içerikler olduğunu fark etmektir. Manga, önce en çok ilgi göreceği hedef kitleye göre ayrılır; hikayenin türü daha sonra devreye girer. Bu bağlamda shonen ve shoujo benzerdir, çünkü her ikisi de genellikle 12 ila 18 yaş aralığındaki genç ergen pazarına yöneliktir. Bu da onları manga veya anime dünyasına yeni adım atanlar için ideal seriler yapar. Fark, shonen serilerinin genç erkeklere, shoujo’nun ise kadın izleyicilere hitap etmesidir. Bu demografik ayrımlar 1900’lerin başından beri tutarlı bir şekilde sürmektedir. Ancak bu, erkeklerin shoujo serilerinden keyif alamayacağı veya genç kızların shonen materyallerinden hiçbir şey kazanamayacağı anlamına gelmez.
Bu cinsiyete dayalı farklılıklar, baskın izleyicilere hitap etmekle birlikte karşı cinsi tamamen dışlamaz. Bu nedenle, kadın ana karakterlere sahip bir shonen serisi olan Yashahime: Princess Half-Demon gibi yapımlar ya da erkek karakterlere odaklanan bir shoujo hikayesi olan Banana Fish gibi örnekler ortaya çıkar. İlk shoujo yazarları erkek mangakalar olmuştur. Ancak, bu demografi son on yıllarda büyük ölçüde kadınlar tarafından ele alınmıştır. Yine de bu kesin bir kural değildir. Rumiko Takahashi gibi kadın yazarlar shonen türünde büyük başarılar elde ederken, shoujo türünde başarılı olan Kazuo Umezu gibi erkekler de vardır ve kendisi “korku mangasının tanrısı” olarak anılmaktadır.
Shonen ve Shoujo: Farklı Hikayeler, Alt Türler ve Anlatım Kalıpları
Her Demografi Farklı Hikaye Dinamiklerini Ele Alır
Shoujo ve Shonen serileri geniş bir hikaye yelpazesini kapsar. Ancak shoujo hikayelerinin ortak bir özelliği, karakter odaklı hikaye hatlarına, içsel krizlere ve kişisel gelişime daha fazla yoğunlaşmalarıdır. Öte yandan, shonen hikayeleri genellikle dışsal çatışmaları ve genellikle bir tür rekabet yoluyla “en iyisi” olmaya çalışan genç erkek karakterleri öncelik haline getirir. Elbette erkek shonen kahramanları da kişisel aydınlanmalar yaşayabilir ve shoujo karakterleri de çatışmalara maruz kalabilir, ancak bu anlatılar aynı şekilde ele alınmaz.
Shoujo genellikle romantizme vurgu yapar ve bir serinin büyük ödülü, iki ana karakterin sonunda bir araya gelip gelmeyecekleri sorusuyla şekillenir. Shonen serileri romantizmden tamamen yoksun değildir; ancak bu tema, bir dizinin başarısını belirleyen tartışmalı bir malzeme haline gelebilir. Erkek izleyicilere hitap eden shonen serilerinde, romantizm genellikle tolere edilen bir unsur olarak yer alırken, shoujo serilerinde izleyicinin özellikle aradığı bir unsurdur. Bunun yanı sıra, Dragon Ball ve My Hero Academia gibi “battle shonen” serileri erkek odaklı türlerde baskındır ve mecha ya da siberpunk gibi daha steril bilim kurgu alt türlerini içerir.
Shoujo aksiyonu, yalnızca büyülü kız (magical girl) türünün görkemli dönüşümleriyle sınırlı değildir, ancak bu, aksiyon odaklı bu tür materyal için en yaygın çerçevedir. Öte yandan, erkek izleyicilere hitap etmeyi amaçlayan çok az sayıda büyülü kız serisi vardır. Shoujo ve shonen serilerini tanımlayan en yaygın tropeler de bu türlerin romantizm ve aksiyon temalarına dayanır. Shoujo serileri rastlantısal karşılaşmalar ve karakterlerin aidiyet duygusunu bulmasıyla doluyken, shonen karakterleri genellikle acımasız rakiplerle karşılaşır ve güçlerini inanılmaz seviyelere taşıyan “güç artışı” (power creep) yaşar.
Shonen ve Shoujo Anime: Farklı Sanat Tarzlarının İfadeleri
Görsel Dil, Bir Serinin Hedef Kitlesini Belirler
Bir manga veya anime serisinin görsel dili, tonunu belirlemede oldukça önemlidir ve izleyicilerin fark ettiği ilk unsurlardan biridir. Shoujo serileri genellikle daha yumuşak renkler ve aydınlatma ile karakterize edilir. Karakter tasarımları, daha hassas ve gerçekçi bireyleri yansıtarak detaylı kıyafetler ve moda unsurlarını ön plana çıkarır. Bu tasarımlar, karakterlerin ham duygularını öne çıkarmayı amaçlar. Arka planlar da bu görselliği destekler; karakterlerin arkasında baloncuklar ve çiçekler gibi stilize edilmiş estetik detaylar shoujo demografisini belirgin hale getirir.
Shonen anime serileri ise cesur çizgiler ve sık sık gerçekliğin sınırlarını aşan dinamik aksiyon sahneleri kullanır. Her shonen karakteri iri yapılı bir güç makinesi olmasa da, shonen kahramanlarının kaslı ve dövüşe hazır olmaması giderek nadir hale gelmiştir. Canlı renkler ve büyük zaferlerin kutlandığı görkemli sahneler (splash panel) yaygındır. Ayrıca, shonen animelerinde müzik genellikle daha enerjik bir tempo sunar, bu da shoujo animelerindeki yumuşak ve nazik melodilere zıt bir atmosfer yaratır.
Shonen ve Shoujo: Farklı Temalar, Farklı Mesajlar
Shonen Epik Maceralara Odaklanırken Shoujo Duygusal Yolculukları Keşfeder
Shonen ve shoujo serilerinin çok yönlülüğü, bu türlerin her kuralının istisnalara açık olduğu anlamına gelir. Yine de, çoğu shonen serisi büyük ölçekli tematik konuları işler. Bu temalar genellikle iyi ile kötü arasındaki mücadele, insanlık ile canavarlar arasındaki çatışma veya mükemmelliğe ulaşma arayışı gibi geniş çaplı sorunlara odaklanır. Öte yandan, shoujo serileri genellikle kişiler arası ilişkiler ve insan deneyimini keşfetmeye yönelir. Hayatın küçük detayları ve geçiş dönemlerinin anlamlandırılması, shoujo’da süper güçlü bir düellonun yaratacağı gerilim kadar etkili olabilir.
Shonen ve shoujo’nun daha olgun versiyonları olan seinen ve josei demografilerini de anlamak önemlidir. Seinen, genellikle 18 yaş üstü erkek izleyicilere hitap ederken, josei yetişkin kadınlara yöneliktir. Bu türler, shonen ve shoujo’nun temel öğelerine dayanır ancak daha olgun ve karmaşık hikayeler sunar. Şiddet, cinsellik ve derin temalar bu türlerin belirgin özellikleridir.
Uzun soluklu serilerin shonen veya shoujo olarak başlayıp zamanla seinen veya josei’ye evrilmesi sık karşılaşılan bir durumdur. Bu dönüşüm, izleyici kitlesinin yaşlandıkça değişen beklentilerine uyum sağlamak için yapılır. Hirohiko Araki’nin JoJo’s Bizarre Adventure serisi bu durumun iyi bir örneğidir; başlangıçta genç izleyicilere hitap eden seri, zamanla daha olgun temalara ve anlatımlara geçiş yapmıştır.
Anime Endüstrisinde Shonen ve Shoujo’nun Yeri ve Değeri
Eser Üretimindeki Farklılıklar, Shonen’in Shoujo’ya Üstünlük Sağladığını Gösteriyor
Shonen ve shoujo, en bilinen anime demografileri olsa da, her birine yönelik içerik üretiminde belirgin bir fark vardır. Shonen başlıklarının anime dünyasına hakim olduğu ve ana akımda zirveye ulaşan serilerin çoğunlukla bu demografiden çıktığı inkar edilemez. Buna karşın, shoujo içerikleri 2000’lerin sonlarından ve 2010’ların başlarından itibaren giderek azalmıştır. Günümüzde shoujo hayranları, isekai veya güç artışı (power-scaling) temalarıyla dolup taşan bir anime sezonunda kendilerine hitap eden bir ya da iki seri bulabildikleri için şanslı sayılmaktadır. Bu durum, birçok kadın anime hayranını, kendilerini daha az ilgilendiren veya açıkça rahatsız eden içeriklere rağmen shonen izlemeye zorlamaktadır.
Bu, birçok kadının kendi isteğiyle shonen içeriği aramadığı anlamına gelmez; aksine, her iki demografiden de içerik seven birçok kadın vardır. Ancak bu durum, anime endüstrisinin genelinde var olan sorunları açığa çıkarır. Erkek demografisi, neredeyse her zaman kadın demografisine göre önceliklidir. Shonen serileri yüzlerce bölüm boyunca devam ederken, shoujo serileri genellikle bir sezondan sonra sona erer ve hikayelerini tamamlama şansı bile bulamaz. Bu, uyarlanacak shoujo içeriğinin eksikliğinden kaynaklanmaz, çünkü shoujo mangası eskisinden daha canlı ve popülerdir. Ancak shoujo animelerinin yokluğu, anime dünyasında kadın izleyiciler ve onların hikayelerinin ne kadar değersiz görüldüğünü açıkça ortaya koyar.
Buna rağmen, son yıllarda bazı umut verici gelişmeler yaşanmaktadır. 2019 yılında sevilen shoujo serisi Fruits Basket, 2001’de yalnızca bir sezonla yarıda kalan orijinal animenin aksine, manganın tüm hikayesini uyarlayan bir yeniden yapımla geri döndü. Yakın zamanda, bir başka shoujo serisi olan Kimi ni Todoke, Netflix‘te önceki sezonunun yayınlanmasından 13 yıl sonra hikayesini devam ettiren üçüncü bir sezon aldı. Bu gelişmeler, stüdyo yöneticilerinin bu tür içeriklere olan talebin farkına vardığının bir işareti olabilir. Eğer bu trend devam ederse, yakın gelecekte shonen ve shoujo demografileri için üretilen anime içeriklerinin eşit hale geldiği bir döneme ulaşma umutları artabilir.