Kore Yeni Dalgası’nın ön saflarında yer alan Bong Joon Ho, Kore sinemasını dünya genelindeki ana akım izleyicilere ulaştırmayı başaran isimlerden biridir. Kariyerine, Güney Kore’de büyük başarı yakalayan ve kült hayran kitleleri edinen yerel filmlerle başlayan Bong Joon Ho, sonrasında İngilizce yapımlara geçerek Akademi tarafından da tanınan eserler ortaya koydu.
Bong Joon Ho’yu birçok saygın yönetmenden ayıran şey, filmlerinin gösterişten uzak, samimi doğasıdır. Aşırı karanlık temaları keşfetmesine rağmen, yapımlarında her zaman eğlence ve mizah unsurlarını korur. Bu yaklaşım, filmlerinin hem geniş kitlelere ulaşmasını hem de özündeki güçlü mesajları kaybetmeden doğal kalmasını sağlar.
Tokyo!
Bong Joon Ho’nun filmografisinde genellikle adı pek anılmayan bir yapım olan Tokyo!, üç farklı yönetmenin çektiği üç kısa filmden oluşan bir antoloji filmidir. (Yönetmenlerin hiçbiri Japon değildir, ancak hikâyelerin tamamı Japonya’da geçmektedir.) Bu üç kısa filmden sonuncusu olan “Shaking Tokyo”, Bong Joon Ho tarafından yönetilmiştir.
Shaking Tokyo, hikâye açısından oldukça sade bir yapıdadır ve daha çok dış dünyadan izole olmuş, yalnız bir insanın görsel anlatımına odaklanır. Başkarakter günlerini pizza kutuları ve ramen kaseleriyle dolu bir odada geçirir; öyle ki, güneş ışığı gözlerine bir vampirinki kadar acı verir hâle gelir. Bong Joon Ho, karakterini izleyicide rahatsızlık uyandıracak kadar başarılı bir şekilde betimler, ancak filmin belirgin bir olay örgüsünden yoksun oluşu Tokyo!’yu yönetmenin diğer filmlerine kıyasla daha az etkileyici bir hâle getirir.
Okja
Et endüstrisini eleştiren filmler genellikle mesajlarını sert, doğrudan ve saldırgan bir biçimde verirler. Ancak Okja, bu konuyu ele alırken hem gerçekliği hem de fantastik unsurları harmanlayarak tamamen özgün bir yaklaşım sunar. Film, PR uzmanlarından çevreci teröristlere ve devasa şirketlere kadar pek çok farklı gücün çatıştığı dinamik ve öngörülemeyen bir hikâyeye sahiptir.
Okja, Bong Joon Ho’nun en karmaşık ya da en tempolu filmi olmasa da, gıda endüstrisinden şüphe duyan herkes için mutlaka izlenmesi gereken bir yapımdır. Filmi izleyen birçok kişi, bir hamburger satın alırken paralarının aslında nereye gittiğini sorgulamaya başlar. Film, çevre temalı çoğu yapıma göre çok daha ince bir anlatıma sahiptir, ancak bazı sahneler, yönetmenin diğer işlerine kıyasla biraz daha “doğrudan” hissettirebilir.
The Host
Bong Joon Ho’nun kaiju türüne getirdiği yorumu olan The Host, 21. yüzyılın en başarılı canavar filmlerinden biri olarak kabul edilir. Film, kirlilikten doğan devasa bir yaratığın Seul’deki Han Nehri’nden çıkmasıyla başlar. Yüzeyde bir canavar saldırısı hikâyesi gibi görünse de, The Host, çevre kirliliği, hükümetin ihmalkârlığı ve aile bağları üzerine kurulmuş çok katmanlı bir alegoridir.
Filmin merkezinde, sıradan ama sempatik bir ailenin yaşadığı trajedi vardır. Bong Joon Ho, bu ailenin üyeleri arasındaki kırılgan duygusal bağları öyle derin bir biçimde işler ki, izleyici zaman zaman filmin bir canavar filmi olduğunu bile unutur. Yönetmen, tıpkı diğer filmlerinde olduğu gibi, korku ile mizahı başarıyla harmanlar; hükümetin beceriksizliği, medya manipülasyonu ve halkın paniği gibi unsurlar ustalıkla bir araya gelir.
Her ne kadar film, yayınlandığı döneme göre oldukça iddialı olsa da, CGI efektleri günümüz standartlarında biraz eskimiş görünür. 2006 yılında bile yaratığın tasarımı görsel açıdan mükemmel sayılmazdı, ancak The Host’un duygusal derinliği ve güçlü tematik yapısı, onu Güney Kore sinemasının en önemli dönüm noktalarından biri hâline getirir.
Barking Dogs Never Bite
Bong Joon Ho’nun ilk uzun metrajlı filmi olan Barking Dogs Never Bite, yönetmenin kariyerinin erken döneminde bile ne kadar özgün bir bakış açısına sahip olduğunu kanıtlar. Film, apartman kompleksinde köpek havlamalarından bunalan bir adamın, giderek kontrolden çıkan davranışlarını konu alır.
Yönetmen, burada insan doğasının bastırılmış öfkesini, toplumsal baskıyı ve şehir yaşamının boğuculuğunu kara mizah aracılığıyla anlatır. Filmin içinde köpek istismarı ve şiddet gibi rahatsız edici sahneler bulunsa da, aynı zamanda seyirciyi güldüren absürtlüklerle doludur.
Bu yapım, Bong Joon Ho’nun ilerleyen yıllarda ustalıkla işleyeceği temaların — sınıf ayrımı, etik çöküş, suç, mizah ve insanın ikiyüzlülüğü — ön izlemesi gibidir. Barking Dogs Never Bite, yönetmenin daha sonraki işlerine zemin hazırlayan bir deney alanıdır ve onun hem rahatsız edici hem de eğlenceli hikâyeler anlatmadaki cesaretini açıkça ortaya koyar.
Mickey 17
Bong Joon Ho’nun kara mizah anlayışı, Mickey 17 filminde tüm parlaklığıyla öne çıkar. Film, yeni bir gezegeni kolonileştirmeye çalışan insanların hikâyesini anlatır — ancak bu koloni, tamamen bir “aptallar yönetimi” tarafından idare edilmektedir. Mark Ruffalo, bu filmde yozlaşmış, ırkçı ve baskıcı ideolojiler yayan sahte bir siyasi lideri canlandırır. Onun performansı, insanlığın kibri ve ikiyüzlülüğü üzerine kurulu bu distopik anlatıya güçlü bir katman ekler.
Mickey 17, yalnızca uzay kolonileştirmesi üzerine bir film değildir. Aynı zamanda klonlama, kimlik ve varoluşun anlamı gibi felsefi temaları da derinlemesine işler. Bu gelecekteki toplumda yaşamın hiçbir değeri kalmamıştır; bireyler, yalnızca işlevsel oldukları sürece var olurlar.
Başkarakter Mickey 17, insanlık adına tehlikeli görevlerde kullanılan bir test konusudur. Her öldüğünde, bir kopyası — yani Mickey 18 — yeniden yaratılır. İlk bakışta birbirinin aynı gibi görünen bu iki karakter, aslında tamamen farklı kişiliklere ve duygulara sahiptir. Bong Joon Ho, insan olmanın özünü, bu iki klonun arasındaki çatışma üzerinden sorgular. Hikâye ilerledikçe, onların birer kopya değil, acı çeken ve hisseden canlılar oldukları açıkça ortaya çıkar.
Absürtlük ve derin felsefi sorguların bir araya geldiği Mickey 17, Bong Joon Ho’nun bilim kurguya getirdiği taze ve düşündürücü bir yorumdur.
Snowpiercer
Dünya kurma (world-building) konusunda Bong Joon Ho’nun en etkileyici filmi hiç kuşkusuz Snowpiercer’dır. İklim felaketlerinin ardından yok olmanın eşiğine gelen insanlık, sürekli hareket hâlindeki devasa bir trende yaşamaktadır. Bu tren, insanlığın son kalıntılarını taşırken aynı zamanda sınıf ayrımının acımasız bir metaforu hâline gelir.
Gerçek hayattaki trenlerde birinci sınıf, ekonomi ve yük vagonları arasındaki fark nasıl keskinse, Snowpiercer’ın iç yapısında da aynı toplumsal sistem hüküm sürer. Trenin arka vagonlarında yaşayan yoksullar sefalet içindeyken, ön vagonda yaşayan elitler lüks, sanat ve bolluk içindedir.
Filmin en unutulmaz sahnelerinden biri, isyancıların korumalarla yaptığı brutal tünel dövüşüdür. İsyancılar, treni karanlık bir tünele sokarak gece görüş cihazlarıyla avantaj elde eder. Bu sahne, yalnızca şiddetin değil, stratejinin de ön plana çıktığı, Bong Joon Ho’nun sinematografik ustalığını kanıtlayan bir andır.
Snowpiercer, sınıfsal adaletsizlikleri, yozlaşmış düzeni ve insanoğlunun hayatta kalma içgüdüsünü aynı potada eriterek toplumsal bir eleştiriyi aksiyonla harmanlar. Her bir vagon, kapitalizmin farklı bir yüzünü temsil eder. Bong Joon Ho, trenin ön kısmına yaklaştıkça seyirciye sadece sistemin çöküşünü değil, insan doğasının karanlık yanını da gösterir.
Sonunda Snowpiercer, hem sosyopolitik bir hiciv hem de gerilim dolu bir distopya olarak, yönetmenin filmografisindeki en derin ve etkileyici eserlerinden biri hâline gelir.
Mother
Bir annenin çocuğunu korumak için her şeyi yapmaya hazır olması genellikle bir erdem olarak görülür. Peki ya bu koşulsuz sevgi, bir caniyi koruma noktasına gelirse? Mother, izleyicinin masumiyet ve adalet algısıyla oynayan bir yapımdır.
Yoon Do Joon, zihinsel engelleri nedeniyle toplum tarafından sürekli dışlanan bir gençtir. Bir cinayet işlendiğinde, polis onu tembelce hazırlanmış kanıtlarla suçlar. İzleyici, tıpkı filmin başında olduğu gibi, Do Joon’un suçsuz olduğuna inanır. Ancak Bong Joon Ho, bu beklentiyi ustalıkla tersine çevirir: Yoon Do Joon aslında suçludur.
Annesi, Kim Hye Ja, oğlunun masumiyetini kanıtlamak için bir yolculuğa çıkar; ancak sonunda gerçeği öğrendiğinde bile onu korumayı seçer. Bu noktadan sonra film, anneliğin karanlık yüzünü keşfeder. Hye Ja, oğlunun dışında kimseye en ufak bir empati göstermez; diğer insanlar yalnızca onun hedeflerine ulaşmak için bir araçtır.
Mother, aile içi bağlılık, suçluluk ve ahlaki çöküş temalarını keskin bir şekilde işler. Filmin sonunda izleyici, “Bir anne sevgisi nereye kadar kutsaldır?” sorusuyla baş başa kalır. Bong Joon Ho, bu filmde insani dürtülerin nasıl kolayca sapkınlığa dönüşebileceğini çarpıcı bir şekilde gösterir.
Memories of Murder
Kore sineması genellikle katı tür kalıplarını kıran yapımlarla bilinir, ve Memories of Murder bunun en güçlü örneklerinden biridir. Gerçek olaylardan esinlenen film, klasik bir polisiye gerilim gibi başlar; ancak ilerledikçe katili yakalamaktan çok, sistemi eleştiren bir sosyal portreye dönüşür.
Film, 1980’lerin kırsal Kore’sini müthiş bir görsellik ile canlandırır. Geniş, sisli tarlalar, kasvetli yollar ve melankolik tonlar, izleyiciyi o dönemin umutsuz atmosferine taşır.
Başta eğlenceli ve yer yer karikatürize görünen dedektif karakterleri, zamanla şiddet, çaresizlik ve vicdan azabı içinde çözülmeye başlar. Bong Joon Ho, polis teşkilatının beceriksizliğini ve zorbalığını gözler önüne sererken, aynı zamanda insanın suçu “çözme” takıntısının nasıl bir deliliğe dönüşebileceğini gösterir.
Filmin finali, sinema tarihinin en çarpıcı sonlarından biridir: Dedektif, yıllar sonra olay yerine döner ve kameraya bakarak katilin kim olduğunu hâlâ bilmediğini itiraf eder. Bu donuk bakış, izleyiciye adaletin her zaman bulunamayacağını hatırlatır.
Memories of Murder, sadece Kore sinemasının değil, dünya sinemasının da en büyük başyapıtlarından biri olarak kabul edilir.
Parasite
Bong Joon Ho, İngilizce bir film olan Snowpiercer ile Batı’da tanınmış olsa da, onu dünya çapında bir fenomen hâline getiren eser Parasite olmuştur. Cannes Film Festivali ve Oscar ödüllerinde en üst onurları kazanan film, sınıf ayrımı, sosyal statü ve hırs temalarını keskin bir kara mizahla harmanlar.
Film, hayatta kalmak için sahtekârlığa başvuran fakir bir ailenin hikâyesiyle başlar. Başlangıçta, izleyici bu ailenin yaptıklarına sempati duyar; çünkü onların oyunbazlığı zekice ve eğlencelidir. Ancak hikâye ilerledikçe, bu aile zengin bir evin bodrumunda korkunç bir sır keşfeder. Bu andan itibaren film, komediden psikolojik gerilime dönüşür.
Parasite’ın temposu olağanüstüdür — bir yandan kahkaha attırırken diğer yandan sınıfsal öfkenin ağırlığını hissettirir. Bong Joon Ho, her sahneyi hem sembolik hem de sinematografik olarak ustaca inşa eder.
Sonunda film, izleyiciye “gerçek asalak kimdir?” sorusunu sordurur: Yoksullar mı, zenginler mi, yoksa sistemin kendisi mi?
Parasite, Bong Joon Ho’nun filmografisinin zirvesi olmanın ötesinde, modern sinemanın toplumsal bir aynasıdır — zekâ, ironi ve trajedinin kusursuz birleşimi.
