Keşif Asya
Manga, manhwa ve manhua aynıdır, değil mi? Aslına bakarsanız hayır! İşte Doğu Asya çizgi romanlarının üç türünün karşılaştırılması.
Son yıllarda, manganın uluslararası popülaritesi, manhwa ve manhuaya olan ilginin artmasına neden oldu. Manga, manhwa ve manhua’nın kulağa aynı gibi gelmesi ve genellikle benzer çizim ve panellere sahip olmaları, bu çizgi romanların yanlışlıkla Japonca kökenli olarak sınıflandırılmasına neden olabilir. Ancak, bu üçünü birbirinden ayıran bazı ince ama önemli farklılıklar vardır.
Manga, Manhwa ve Manhua’nın Tarihçesi
“Manga” ve “manhwa” terimleri aslında Çince’de “doğaçlama çizimler” anlamına gelen “manhua” teriminden gelir.
İlk başta, bu terimler sırasıyla Japonya, Kore ve Çin’de, menşe ülkesine bakılmaksızın tüm çizgi romanlar ve resimli romanları isimlendirmek için kullanıyordu. Şimdi ise, uluslararası okurlar belirli bir ülkeden yayınlanan çizgi romanları ifade etmek için bu terimleri kullanıyor. Manga Japon çizgi romanlarını, manhwa Kore çizgi romanlarını ve manhua da Çin çizgi romanlarını ifade ediyor. Bu Doğu Asya çizgi romanlarının yaratıcıları da belirli unvanlara sahip: manga yapan kişi “mangaka”, manhwa yapan kişi “manhwaga” ve manhua yapan kişi ise bir “manhuajia” dır. Etimolojinin yanı sıra her ülke tarihsel olarak birbirlerinin çizgi romanlarını da etkilemiştir.
20. yüzyılın ortaları Japonya’sında, manganın popülaritesi, Astro Boy’un yaratıcısı olan Manga’nın Babası Tezuka Osamu ile fırladı. Öte yandan uzmanlar, manganın kökeninin, çeşitli sanatçıların hayvan çizimlerinden oluşan bir koleksiyon olan Chōjū-giga’nın (Oynaşan Hayvanlar Parşömenleri) yayınlanmasıyla 12. ila 13. yüzyıllar arasında başladığına inanıyorlardı. Amerikan İşgali (1945 – 1952) sırasında, Amerikan askerleri yanlarında mangakaların çizim tarzını ve yaratıcılığını etkileyecek olan Avrupa ve Amerikan çizgi romanlarını getirdiler. 1950’lerden 1960’lara kadar okuyucu sayısının artması sayesinde manga için büyük bir talep oluştu ve akabinde manga, 1980’lerin sonundan günümüze kadar denizaşırı okuyuculara sahip olacak küresel bir fenomen haline geldi.
Manhwa’nın kendine has bir gelişim tarihi vardır. Japonya’nın Kore İşgali (1910-1945) sırasında, Japon askerleri manga ithalatı da dahil olmak üzere kültürlerini ve dillerini Kore toplumuna getirdiler. 1930’lardan 1950’lere kadar manhwa, savaş hazırlıkları için propaganda olarak ve sivillere siyasi ideoloji empoze etmek için kullanıldı. Manhwa, 1950’lerden 1960’lara kadar popüler oldu, ancak 1960’ların ortalarındaki katı sansür yasaları nedeniyle reddedildi. Ancak, Güney Kore, 2003’te Daum Webtoon ve 2004’te Naver Webtoon gibi, webtoon olarak bilinen dijital manhwa yayınlayan web sitelerini açtığında, manhwa yeniden popüler oldu. Ardından, 2014’te Naver Webtoon, LINE Webtoon olarak dünya çapında hizmete girdi.
Manhua, Çin, Tayvan ve Hong Kong’a özgü çizgi romanlardır. Manhua’nın 20. yüzyılın başlarında litografik baskı(taş baskı) tekniğinin piyasaya sürülmesiyle başladığı söyleniyor. Bazı manhualar, politik olarak İkinci Çin-Japon Savaşı ve Hong Kong’un Japon İşgali hakkındaki hikayelere dayalıydı. Ancak, 1949’daki Çin Devrimi’nden sonra katı sansür yasalarının varlığı manhua’ların yasal olarak yurtdışında yayınlanmasını zorlaştırdı. Gelgelelim, manhuajia’lar çalışmalarını kendi başlarına sosyal medyada, QQ Comic ve Vcomic gibi webcomic platformlarında yayınlamaya başladı.
Hedef Okurlar
Doğu Asya çizgi romanları, genellikle yaş ve cinsiyete dayalı olan farklı demografik özellikleri çekmeyi amaçlayan içerikler belirledi. Japonya’da, erkek çocuklara yönelik shonen(Japonca’da erkek veya erkek çocuk anlamına gelir.) mangalar, My Hero Academia ve Naruto gibi yüksek aksiyon ve macera hikayeleriyle doludur. Kızların shoujo(Japonca’da genç kız anlamına gelir.) mangaları ise, esas olarak Cardcaptor Sakura gibi büyülü kız hikayeleri ve Fruits Basket gibi karmaşık aşk hikayeleri içerir. Ayrıca, seinen ve josei olarak bilinen, daha eskilere dayanan ve daha olgun içeriğe sahip olan mangalar da vardır. Benzer bir şekilde, manhwa ve manhua’ların da belirli demografik özelliklere yönelik çizgi romanları vardır.
Japonya’da manga bölümleri Shonen Jump gibi haftalık veya iki haftada bir yayınlanan dergilerde yayınlanır. Bir manga popülerleştiği taktirde, daha sonradan tankōbon ciltlerinde yayınlanır. Dijital manhwa ve manhua’ya gelince, bölümler webtoon platformlarına haftalık olarak yüklenir.
Kültürel İçerik ve Okuma Yönü
Bir Doğu Asya çizgi romanının içeriği, kültür kökenini ve değerlerini yansıtır. Manga’larda, Bleach ve Death Note’ta olduğu gibi shinigami’ler – ölüm tanrıları – hakkında çok sayıda fantastik ve doğaüstü hikaye vardır. Manhwa’lar, genellikle True Beauty’de olduğu gibi Kore güzellik kültürüyle ilgili hikayelere sahiptir. Manhua’lar ise birçok wuxia (şövalyelik sanatı) temalı çizgi romanlara sahiptir. Her ne kadar, Manhua’ların büyüleyici hikayeleri olsa da, temel bir anlatı eksikliğine sahip olmaları nedeniyle eleştirildiler. Ancak bu sizi manhua’lara bir şans vermekten alıkoymamalı.
Manga ve manhua’lar sağdan sola ve yukarıdan aşağıya doğru okunur. Oysa, manhwa’lar soldan sağa ve yukarıdan aşağıya okunmalarıyla Amerikan ve Avrupa çizgi romanlarına benzer. Dijital çizgi romanlar söz konusu olduğunda, paneller yukarıdan aşağıya doğru okunur ve sonsuz kaydırmaya izin verir. Basılı mangaların, çizimlerdeki hareketleri tasvir etme konusunda bazı sınırları vardır; bununla birlikte, dijital manhwa ve manhua’daki dikey paneller ve sonsuz kaydırma, nesnelerin hareketini veya zamanın geçişini tasvir etmek için kullanılır.
Çizim ve Metin
Basılı veya dijital olması fark etmeksizin, manga, özel sürümler olmadıkça ve tam renkli veya renkli sayfalarla basılmadıkça, genellikle siyah beyaz olarak yayınlanır. Dijital manhwa renkli olarak yayınlanır, ancak basılı manhwa geleneksel olarak mangaya benzer şekilde siyah beyaz olarak yayınlanır. Manhwa gibi, dijital manhua da renkli olarak yayınlanır. Walt Disney’nin sanatından ilham alan Tezuka Osamu, karakterlerini iri gözlü, küçük ağızlı ve belirli duyguları vurgulamak için abartılı yüz ifadeleriyle çizdi. Tezuka’nın sanat tarzı, Japonya’daki ve başka yerlerdeki diğer sanatçıların da sanat eserlerini etkiledi. Oysa ki, manhwa ve manhua karakterleri daha gerçekçi insan ölçülerine ve görünümlerine odaklanılarak çizilir. Manga ve manhwa, daha basit arka planlara sahip olan dijital manhwa’nın aksine, neredeyse foto-gerçekçi diyebileceğimiz gerçekçiliğe ve ayrıntılı arka plan ortamlarına sahiptir – ancak sadece basılı manhwa’nın bu açıdan mangaya daha çok benzediği belirtilmelidir.
Manga ayrıca anlatılarında yalnızca hayvanların ve cansız nesnelerin seslerini değil, aynı zamanda psikolojik durumların ve duyguların seslerini de tanımlamak için benzersiz bir onomotofeya -yansıma- kümesi kullanır. Bu onomotofeya, Amerikan çizgi romanlarına çok benzer şekilde, bir sayfanın çevresindeki panellere ve cilt yerlerine yazılmıştır. Benzer şekilde, manhwa ve manhua, duyguları ve hareketleri tanımlamak için kullanılan kendi yansıma setlerine sahiptir. Ayrıca, dijital manhwa’lar elektronik olarak sunulmalarından sonra hayatımıza giren yeni bir şey olan ve okuma deneyimini geliştirmek için sıklıkla kullanılan müzik ile sesli alıntılara sahiptir.
Günümüzde internet sayesinde birçok Doğu Asya çizgi romanına kolayca erişebiliyoruz. İster manga, ister manhwa veyahut manhua okuyor olun, her çizgi romanın, herhangi bir yerdeki herkesin okuma deneyimini zenginleştirecek değerleri vardır.
